En çok merak edilen ve hevesle beklenen Black Friday nedir? Türkiye’de “Muhteşem Cuma” olarak da bilinen Black Friday, Şükran Günü’nden bir sonraki günü tanımlamak için kullanılan gündür. Türkçesi Kara Cuma olan bugün, her yıl, her kasım ayının dördüncü perşembe gecesi başlar ve 1952 yılından beri Amerika’da Noel alışveriş sezonunun başlangıcı olarak kabul edilir. Mağazalar yıl boyunca yapmadıkları kadar indirim yapar. Erkenden açılır ve geç kapanır. İnsanlar Şükran Günü ile hafta sonu tatilini birleştirerek daha fazla alışveriş yapar.
Neden “Black Friday” denir?
Çoğu insanın çılgınca alışveriş yaptığı bugüne neden Black Friday deniliyor? Bu sorunun tek bir cevabı yok aslında. Ortaya atılmış birkaç iddia mevcut. İlk olarak;
- 24 Eylül 1869 tarihinde Wallstreet’te çalışan iki iş insanı Jay Gould ve Jim Fisk’in neden olduğu borsa krizine dayanıyor. İki arkadaş, borsadaki değerini arttırmak için ABD’den alabilecekleri kadar altını alarak borsada bir panik dalgası yarattılar. Bu değişim bir anda, birçok ABD vatandaşını mahvetti. Gazetelerde ülkenin içinde bulunduğu durumu özetlemek adına “Black Friday” adını kullandı.
Bir sonraki iddia ise;
- 1800’lerin sonuna doğru, mağazalar şükran gününden sonraki gün indirim yapmasıyla başlar. Daha sonra bu indirimler her sene sistematik bir şekilde yapılmaya devam eder.
- 1920’lerde gelenekselleşmeye başlar.
- 1961’de ise çokta hoş olmayan görüntülere sahne olan Şükran Günü sonrası indirimi, Black Friday olarak anılması polisler tarafından kullanılmasıyla başlar.
Black Friday olarak anılmasının sebebi, o gün oluşan alışveriş hacmi, trafik kazaları ve hatta insanlar arasındaki şiddet gibi birçok durum bu ismin kullanılması neden oldu. Polisler, şehir merkezindeki ve alışveriş alanlarındaki, yaya ve otomobil trafiğini tanımlamak için bu ismi kullandı.
1950’lerde insanlar şükran gününden bir gün sonra hafta sonu tatilini uzatmak için hasta olduklarını söyleyerek izinler almaya başladılar. Mağazalarında açık olduğunu bilen insanlar çılgınca alışveriş yapmaya çoktan başlamışlardı. Şirketler, kimlerin yasal olarak hasta olduğunu tespit etmek yerine o günü ücretli tatil olarak eklediler. Yani Black Friday, tarihi adını almadan çok önce yoğun bir alışveriş günüydü.
Peki, Kara Cuma iyi bir şey mi, kötü bir şey mi?
Black Friday’in tarihi ve anlamı hakkında birçok tartışmanın yanı sıra iyi bir şey mi, kötü bir şey mi olduğu da merak ediliyor. Bu konuda da tabi ki iddialar mevcut.
Geçmiş zamanlarda ABD’deki muhasebe kayıtlarında kırmızı mürekkep zararı, siyah mürekkep ise kârı temsil etmekteydi. Black Friday boyunca yapılan yoğun alışverişler sayesinde bu kayıtlar siyah mürekkep ile doldurulmuş ve Black Friday’deki “kara”, “siyah” kavramlarının çıkmasına neden olmuştur. Bu duruma bakıldığında satıcılar için muhasebe defterlerinin kâr etmesi elbette iyiydi.
Öte yandan alıcılar içinde durum kötü sayılmazdı. Ezilmek veya herhangi bir zarar almanın dışında tüm senenin en uygun ürünlerini alma şansı kazanıyorlardı. Bazı alıcılar ise aldıkları uygun ürünleri daha sonra internetten satışa açarak kazanç sağlıyorlardı.
Markalar Black Friday ismini neden farklı kullanıyor?
Black Friday ismi genel olarak Türk kültürü ile çok uyuşmuyor. Çünkü bizim için kutsal olan Cuma gününe “kara” demek istemiyoruz aslında. Bu yüzden ülkemizde faaliyet gösteren, satış yapan çoğu marka isimde değişikliğe gidiyor.
“Tekno Cuma, Cuma aşkına, beklenen Cuma haftası veya efsane Cuma” olarak kullanan birçok marka mevcut. Türkiye pazarına hitap eden bu markalar tüketicinin antipatisini kazanmamak adına böyle bir isim değişikliğine gidiyor.
Markalar nasıl indirimler yapıyor?
Dijital alanda ve mağazalarda neredeyse bütün markalar bu indirimde fiyatlarını düşürüyor. Mağazalara oranla dijital mağazalar yani internet mağazaları daha fazla indirim yaparak ürünlerini buradan satışa çıkarıyorlar. Bu markaların sıralamasında öne çıkanlar; Hepsiburada, N11, Morhipo, Trendyol gibi mağazalar bulunmaktadır.
Bu markalar içeriğinde sadece tek kategori bulundurmamakla birlikte her alanda satış yaparak Black Friday’in en çok tercih edilen mağazaları olmaktadır. Bershka, Zara, Oysho, Pull and Bear gibi birçok markanın sahibi İnditex şirketi online ve mağazalarında %50’ye varan indirimler yaparak giyim sektörünün en çok satış yapan markaları olabilmektedir.
Kozmetik mağazalardan biri olan Gratis, Black Friday indirimlerinden ayrı tutarak Mor Perşembe adı altında indirimler uyguluyor ve %50’ye varan indirimler yapıyor.
Her 2 Tüketiciden 1’i Alışverişini Black Friday’e Erteliyor
GLAMI Türkiye’nin yaptığı araştırma sonuçlarına göre, tüketicilerin yüzde 48’i moda alışverişlerini büyük indirimler beklenen döneme erteliyor
Milyonlarca ürün ve alışveriş tutkununu tek bir çatı altında buluşturan GLAMI Türkiye’nin 5 binin üzerinde kullanıcının görüşlerini aldığı araştırmaya göre, ülkemizdeki tüketicilerin yüzde 48’i büyük indirim ve fırsatları yakalamak için alışverişlerini Black Friday dönemine ertelediğini ifade ediyor. Araştırma şirketi, 25 Kasım’da başlayan Black Friday indirim döneminde moda ürünlerine gösterilen ilginin daha da artacağını açıkladı.
2019 Black Friday ne zaman olacak?
Bu yıl, Black Friday’in ne zaman olacağını çoğu insan şimdiden merak etmeye başladı. 2019 Black Friday 29 Kasım gününe denk gelmektedir. Bir sonraki yıl büyük indirimlerin olacağı Black Friday 2020 ise, 27 Kasım 2020 tarihine denk gelecektir.
2018 Black Friday’de en çok satış yapan şirketler hangileridir?
Birçok indirimlerin olduğu bugünde teknolojiden modaya, kişisel bakım ürünlerinden kozmetiğe çoğu alanda indirimler mevcut. Bütün kategorilerde indirimin bulunduğu internet mağazalarının indiriminden yararlanmak oldukça faydalı görünüyor.
Özellikle televizyon, kamera, telefon gibi elektronik alanlardaki indirimler tercih edilirken, kış aylarının en iyi hissedildiği ay olan Kasım ayında dolabını yenilemek isteyenler içinde güzel fırsatlar sunulmaktadır. Amazon, Hepsiburada, n11, Gittigidiyor, gibi e-ticaret devi şirketler black friday’in en çok kazananları oldu. A
Amazon tam kazancını açıklamasa dahi, en çok satın alınan ürünleri açıkladı. Buna göre 2018 Black Friday’de Amazon en çok DNA testi ve yedi programlı düdüklü tencere sattı. Hepsiburada ise iş ortakları ile birlikte 410 milyon TL ile rekor ciro yaptı.
Black Friday’de en çok satılan ürünler nelerdir?
Bloomberg HT verilerine göre Black Friday’de en çok satılan ürünler giyim, elektronik, ayakkabı, kozmetik, beyaz eşya, hediyelik eşya, çocuk ürünleri, kitaplar, spor ürünleri, iç giyim gibi kategorilerdir.
Birçok insanın ihtiyaçlarını karşıladığı bugünde Amazon neredeyse dünyanın bütün bebeklerine yetecek kadar bebek bezi sattığını belirtmiş aynı zamanda Hepsiburada’nın Nef İnşaat ile yaptığı anlaşma ile konut dahi satılabilmiştir. Black Friday satışları normal bir güne göre %700 artış göstermiştir.
Black Friday satın alma psikolojisini nasıl etkiliyor?
Dijitalleşmenin ve rekabetin arttığı küreselleşen dünyada tüketim kültürü önemli bir yer tutmaktadır. Modern pazarlamanın odak noktası olan tüketiciye ilgi de böylelikle artmakta ve tüketicinin tutum ve davranışlarını etkilemek için farklı psikolojik metotlarda denenmektedir.
Modern pazarlama, tüketicinin davranışlarını ve isteklerini inceleyerek kâr etme üzerine kuruludur.
Hepimiz birer tüketiciyiz ve varlığımızı sürdürmek, ihtiyaçlarımızı karşılamak adına zorunlu olarak sürekli tüketimin bir parçası haline geliyoruz.
“Tüketici davranışı birçok temeli kapsamaktadır. Tüketici davranışı, bireylerin veya grupların ihtiyaç ve arzularını karşılamak için; ürün hizmet, fikir ve deneyimleri seçmeleri, satın almaları, kullanmaları ve elinde bulundurmalarını kapsayan süreçlerden oluşan bir kavramdır.” (Solomon, M.R. (1995). Consumer Behaviour, Second Edition, USA.)
Hal böyleyken de tüketim araçları, insanlara istediklerini vermek, yeni istekler yaratmak ve süreç içinde bu isteği karşılayanlara kâr etme olanağı sağlamak üzere çoğaldı. Yeni tüketim araçları, bazen ucuz fiyatlarıyla birçok insan için dayanılmaz bir bileşim oluyor ve giderek daha fantastik ortamlarda daha fazla yeni mal ve hizmet sunuyor. Bunlardan biri de Black Friday’dir.
İnsanların ihtiyaçlarını karşılaması adına yapılan indirimler her ne kadar yararlı olsa da belli bir süreçten sonra tüketim çılgınlığının bir parçası haline geliyor. Çünkü insanları hem evden çıkıp tüketmeye teşvik etti hem de evdeyken bile daha fazla tüketmeye teşvik etti.
William Leach’e göre, “Bu kültürün temel özellikleri mutluluğa ulaşma aracı olarak mal edinme ve tüketim.”
Tüketiciler satın alma konusunda kararı verirken belli başlı etkenlerin etkisinde kalırlar bunlar; kültürel, kişisel, sosyal ve psikolojik etkenlerdir.
Black Friday gibi kampanyalar dünya çapında bir tüketim yapısı oluşturuyor ve bu durum reklam kampanyaları ile de destekleniyor. Örneğin “stoklarda sınırlıdır” veya “belli tarihler arasındadır” diyerek acil alma hissi uyandırılıyor.
Genel olarak, Black Friday tüm dünyada çeşitli markaların büyük indirimler yaptığı bir kampanyadır. Belli tarihlerde yapılır ve şirketlere oldukça iyi kazanç sağlar. Bu kampanya dahilinde insanlarında gereksinimlerinin çoğunu giderebilecekleri gibi alışverişlerinin sınırlarına dikkat etmekte de fayda var.