Arketip nedir?
Arketip kelimesinin kökü eski Yunanca’dır. Kök kelimeler ‘orijinal veya eski’ anlamına gelen archein ; ve “model, model veya tip” anlamına gelen tipten meydana gelmiştir.
Arketip terimi, “kopyaların yapıldığı orijinal” demektir. Edebi bir arketip bir karakter, eylem, sembol, imge ya da ortak insan doğasını temsil eden bir kavram olabilir.
Carl Gustav Jung Etkisi
Psikolog Carl Gustav Jung, insan ruhu teorisinde arketipten faydalandı. Arketipler, kolektif insan deneyiminden gelir. İçimizdeki eğilimler; bize doğuştan gelir ve içgüdüseldir. Arketipler, yüksek duygusal yüklere sahip oldukları için bireyleri ve toplumları motive ederler. Bir kişi arketip köklerinden uzaklaştığı zaman, zihinsel bozukluk yaşayabilir.
Arketipler, insanın acısını ve gelişimin daha geniş bir bağlama koyar ve kendi kendini düzenleyen bir şekilde hareket eder. Arketiplerle çalışmaya toplumda, din, çeşitli psikolojik ve diğer yaklaşımlar yardımcı olur.
Yaşamımızdaki doğum ve ölüm, evlilik ve başlangıç gibi belli başlı olayların hepsinin yaşam deneyimlerimizi benzer şekillerde bilgilendirdiğini belirtti. Kim olduğun ya da nerede yaşadığın önemli değil. Asıl önemli olan yaşamı değiştiren bu olaylardan biriyle karşılaştığında, o olayla ilgili deneyime sahip olabilmektir.
Arketip modelleri
Jung; pek çok farklı arketip olmasına rağmen, temel insan motivasyonlarını simgeleyen on iki ana tip tanımladı. Her türün kendine özgü değerleri, anlamları ve kişilik özellikleri vardır. Ayrıca, on iki tür Ego, Ruh ve Benlik olmak üzere dört gruba ayrılır.
12 Arketip, Margaret Mark ve Carol Pearson tarafından The Hero and Outlaw’dan popüler bir modeldir. Kitap bina markalarına yönelik olsa da, bu 12 arketip aynı zamanda bireyler için de geçerlidir.
Marka Arketipi Nedir?
İnsanların karakterleri olduğu gibi markaların da arketipleri vardır. Markanın konumu, kime hitap ettiği ve neyi temsil ettiğine göre arketipi belirlenir. Buradaki düşünce, herhangi bir markanın, markayı tanımlamaya ve hayatı içine çekmeye yardımcı olan arketiplerden biriyle bağlantılı olmasıdır.
Tüketiciler olarak, marka arketipinin kişiliği ile bağ kurarız. Bizim ürünlere yakınlaşmamızı sağlarlar. Benim kokum, işte benim arabam vb. gibi… Arketipler, markaları farklılaştırır ve markalara kişilik kazandırır.
12 farklı marka arketipi vardır. Siz de kendi marka arketipiniz keşfederek markanızın kurumsal kimliğini doğru ve etkin bir şekilde oluşturabilirsiniz.
1. Asi: Asinin tarzında hırçınlık inatçılık vardır. Özgürlüğüne düşkündür. Örnek olarak: Harley Davidson, Diesel ve Virgin’i verebiliriz.
2. Sihirbaz: Gizemlidir, sizi şaşırtır. Bilgiyi ve keşfedilmeyi önemser. Örnek olarak Disney, Coca Cola, Dyson’u verebiliriz.
3. Kahraman: Dürüst, samimidir. Cesaretlidir, gelişime önem verir. Örnek olarak Adidas ve Nike ve Fedex’i verebiliriz.
4. Aşık: Duygusaldır, huzur verir. Sadakate ve hoşgörüye önem verir. Örnek olarak Alfeo Romeo, Chanel ve Victoria Secret’ı verebiliriz.
5. Şakacı: Eğlenceli ve iyimserdir. Mutluluğa ve pozitif olmaya önem verir. Örnek olarak M&M’ s, Old Spice ve Dollar Shave Club’ı verebiliriz.
6. Halktan biri: Dost canlısı ve mütevazıdır. Bağ kurmak ve birlikteliğe önem verir. Örnek olarak IKEA, Wallmart’ı verebiliriz.
7. Yardımsever: Sempatik ve sıcakkanlıdır. Katkı sağlamaya ve yardım etmeye önem verir. Örnek olarak UNICEF, WWF verebiliriz.
8. Hükümdar: Otoriter ve kendinden emindir. Güç ve saygınlığa önem verir. Örnek olarak; Rolex, Mercedes-Benz ve Louis Vuitton’u verebiliriz.
9. Yaratıcı: İlham verir ve cüretkardır. Yaratıcı ve vizyonerdir. Lego, Apple’ı örnek verebiliriz.
10. Masum: İyimser, Alçakgönüllüdür. Mutluluğa ve doğruluğa önem verir. Örnek olarak Dove, Evian ve Loreal’i gösterebiliriz.
11. Bilge: Bilgili ve özgüvenlidir. Bilgeliği ve uzmanlığı önemser. Örnek olarak Google, BBC’yi verebiliriz.
12. Kaşif: Heyecanlı ve korkusuzdur. Macerayı ve keşfi sever. Örnek olarak Jeep, The North Face’i gösterebiliriz.
kaynak: retailmarketing.com
Marka Arketipi Kullanmanın Faydaları
- Markanızı daha iyi anlatabilirsiniz. Arketipin içerdiği kişilik özelliği ve kapsadığı alanlarla markanızı daha rahat ve iyi ifade edebilme şansına sahip olursunuz.
- İletişimde bütünlük sağlarsınız. Markanızda oluşturduğunuz kişilik ve kimlik yapısıyla iletişim çalışmalarında bütünsel bit algı oluşturursunuz. Müşterilerinizin sizi fark etmesi kolaylaşır.
- Müşterinizle duygusal bağ kurarsınız. Arketipin sağladığı kişilik özelliği markanın tüketiciyle olan bağını güçlendirir. Markayı daha ulaşılır hale getirir. Bu sayede tüketiciyle daha güçlü bağlar kurulmuş olur.
- Markanın akılda kalıcılığı artar. İnsanlar her gün on binlerce reklam mesajına maruz kalmaktadır. Arketip ile marka tutarlı bir iletişim ve imaj dünyasına sahip olur. İletişim mesajları daha net hale gelir. Tüketicinin zihnindeki marka algısı berraklaşır. Bu durum akılda kalıcılığı kolaylaştırır.
- Marka arketipi iletişimde sürekliliği sağlar. Marka arketipi doğrultusunda gerçekleştirilen iletişim çalışmaları sürekli ve istikrarlı hale gelir. İletişimde tutarlılık sağlanır.
- Bir markanın diğer markalardan ayrışması kolaylaşır. Her geçen gün birbirine benzeyen markaların dünyasında belirli bir arketipi benimseyen, bu konuda iletişim çalışmaları yapan markaları rakiplerinden ayrışması kolaylaşır.