Subliminal mesajlar olarak da bilinen bilinçaltı algılar, insan algısının eşiğinin hemen ötesinde sunulan görsel veya işitsel mesajlardır. Bilinçaltı bir algı, bilinçli zihnin onu kaydedebileceği kadar duyulamayabilir, ancak bilinçaltı zihin için yeterince işitilebilir olabilir. Aynısı bilinçaltı bir görüntü için de geçerlidir. Peki, tam olarak subliminal mesaj nedir, çeşitleri nelerdir?
Pazarlama ve reklamcılık alanında sıklıkla kullanılan subliminal mesaj hakkında bilinmesi gerekenleri inceleyelim.
Subliminal mesaj tanımının işe yaraması için bilinçli zihnin, bilinçsiz veya bilinçaltı zihinden farklı olduğunu varsayıyoruz. Bununla birlikte, iki zihnin bağımsız olarak çalıştığını düşünmek biraz yanıltıcı olabilir. Çünkü, derin ve belirli mesajları algılamada daha etkili olan entegre bir zihne sahibiz.
YAZI: 2021 Dijital Pazarlama Trendleri
Subliminal Mesaj Nedir?
Subliminal mesajlar, duyularınızın bilinçli veya bilinçsiz olarak algılayabildiği şeyleri içerir. Bilinçaltı tanımını anlamak için, iki tür uyaran olduğunu bilmelisiniz. Bunlar, ortalama bir insanın duyularının bilinçli olarak algılayabileceği eşiğin üzerinde olan eşik üstü uyaranlar ve ortalama insanın duyularının eşik değerinin altında olan bilinçaltı uyaranlardır. Bilinçaltı uyaranlar, bilinçli algınızın sınırlarının hemen ötesinde kayıt yapar ve bu, onları hiç algılamayacağınız anlamına gelmez. Bilinçaltı uyaranları görebilir, tadabilir, hissedebilir, duyabilir ve hatta koklayabilirsiniz. Fakat bunları, bakmadığınız sürece fark edemezsiniz.
Subliminal mesajlar doğrudan bilinçaltına iletildiğinden, direkt olarak hedef kitleyi etkilemesi mümkündür. Bu durum göz önüne alındığında, reklamcıların ve pazarlamacıların bunu potansiyel müşteriler üzerinde denemek istemeleri anlaşılabilir bir durumdur.
Bilinçaltı reklamcılığın bilinen en iyi örneği 1950’lerde gerçekleşti. Psikolog James Vicary, bazı görüntüleri sinemaseverlerin önünde hızlı bir şekilde sunduğu bir deney yaptı. Bu görüntüler, onları etkilemeyi amaçlıyordu. “Aç mısın? Patlamış mısır alın!” söylemi, birkaç saniye kadar ekranda yanıp söndü. Bu durumda insanlar bilinçli olarak ifadeyi fark etmediler. Yine de mesaj, insanların bilinçaltına kaydedilmiş oldu. Psikolog, bu mesaj sonrasında patlamış mısır satış rakamlarının yüzde 50 arttığını iddia etti.
Subliminal mesaj nedir sorusunun cevabını, şu detaylarla da açıklamalıyız. İnsanlar genellikle subliminal etkinin bilinçaltı etki olduğunu düşünür. Esasen bu yanlıştır. Açıklığa kavuşturmak gerekirse, hem eşik üstü hem de bilinçaltı mesajlar, zihin üzerinde etkili olabilir. Tek büyük fark, eşik üstü mesajların hem bilinçli hem de bilinçaltı etkiye sahip olabilmesidir. Oysa bilinçaltı mesajların yalnızca bilinçaltı etkisi olabilir. Bir mesajı görebildiğiniz ya da duyabildiğiniz, ancak onu duymanın ve gördüğünüzün bilincinde olmadığınız sürece, bu mesaj bilinçaltıdır.
Subliminal Mesaj Türleri Nelerdir?
Türleri bakımından subliminal mesaj nedir sorusuna da yanıt verelim. Genel olarak, üç tür subliminal mesaj vardır:
Görsel subliminal mesaj: İnsanların algılamayacağı kadar hızlı, genellikle birkaç milisaniye sürede yanıp sönen görsel ipuçlarıdır.
Sesli subliminal mesaj: Müzik gibi daha yüksek bir ses kaynağına eklenen düşük hacimli ses ipuçlarıdır.
Gizli subliminal mesaj: Görseller üzerindeki bazı mesajlar, dikkatli bakıldığında görülmeyebilir. Bunlar genelde maskelenen mesajlar olarak da bilinir.
YAZI: Dijital Pazarlama ile İlgili En İyi 8 Kitap
Pazarlamada Subliminal Mesaj Nedir? Etkili Midir?
Pazarlama stratejilerinin etkisi, markanın ilettiği mesajın tüketicilerin zihninde ne kadar iyi kaldığı ve onları, ürün ve hizmetleri satın almaları için ne derece etkilediğiyle yakından ilişkilidir. Tüketicilere ürününüzün neden iyi olduğunu anlatmaya çalışmak ya da markanızı baktıkları her yerde görmelerini sağlamak için farklı pazarlama ve reklam tekniklerinden yararlanabilirsiniz. Pazarlamacıların genellikle ilgilendiği yöntemlerden biri de bilinçaltı algıdır. Ortaya çıkan bu pazarlama biçimi subliminal pazarlama olarak da bilinir.
Öyleyse, pazarlamada subliminal mesaj nedir? Subliminal algı, bilinçli farkındalıkları olmadan pazarlama mesajını algılayan bir tüketici tarafından deneyimlenir. Tüketicilerin kararlarını, bilinçaltı algılamalar yoluyla etkilemenin gerçekten mümkün olup olmadığı konusunda yıllardır hararetli bir tartışma söz konusu. Yine de birçok pazarlamacı, reklamlarına bilinçaltı görseller ve kelimeler eklerken, bazıları da onlara gerçekten öncelik vermez.
Subliminal mesaj çeşitleri, tüketicileri her koşulda etkilemeyebilir. Çünkü “bilinçaltı” kelimesi, “eşiğin altında” olan bir şey anlamına gelir. Bu nedenle subliminal mesajlar, bilinçaltı eşiğinin altını ve zihnin daha derin kısımlarını hedeflemelidir. Pek çok pazarlamacı, ister televizyon reklamlarında, ister çevrimiçi olarak, basılı olarak veya marka logolarında olsun, reklamlarında zenginlik, açlık, mutluluk, güç gibi konulara bilinçaltı yollarla atıfta bulunabiliyor.
Fotoğraf: pixabay
Subliminal Mesajların Tüketici Tercihlerine Etkisi
Etkisi bakımından subliminal mesaj nedir? Pazarlama kampanyalarında kullanılmalı mı? Bu konudan da detaylıca bahsedelim:
Subliminal mesajlar, halihazırda rekabet için güçlü bir strateji olmasa da, tüketicilerin tercihlerini etkilemek için kullanılabilir. Bu konuda 2011 yılında Journal of Consumer Psychology’de yayınlanan bilimsel bir çalışma bulunuyor. Çalışmada, katılımcılara buzlu çay markasının subliminal mesajı gösterilmiş. Bir süre sonra bu katılımcıların buzlu çay ve şişelenmiş su arasında seçim yapmaları istenmiş. Verilere göre, susamış kullanıcıların çoğunluğu buzlu çay tercih etmiş. Ayrıca, su veya buzlu çay tercih etmeyenler, sonunda buzlu çayı tercih etme konusunda etkilenmişler.
Şunu belirtmeliyiz ki; mevcut tercihleriniz varsa, tercihlerinizden vazgeçmeniz için sizi cesaretlendirmeye çalışan subliminal bir mesajdan etkilenme olasılığınız düşük olabilir. Örneğin, belirli bir kahve markasını tercih ederseniz, rakip bir kahve markası, bilinçaltı mesajları kullanarak ürünlerini tercih etmenizi sağlayamayabilir.
Bilinçaltı bir mesajın işe yaraması için, iki önemli bileşene ihtiyacı vardır. Birincisi, tüketicilerin en azından reklamı yapılan belirli markayı duymuş olmaları gerekir. İkincisi ise subliminal mesajdan etkilenmeleri için motive olmaları gerekir. Bir kediniz yoksa, kedi maması satan bir markanın ürünlerini satın almazsınız. Öte yandan, bir kediniz varsa ve kedi maması almanız gerekiyorsa, subliminal mesaj ileten bir kedi maması markası sizi ikna edebilir. Bununla birlikte, belirli bir markada kedi maması için zaten güçlü bir tercihiniz varsa, o zaman subliminal mesaj sizi farklı bir marka satın almanız için etkileyemeyebilir.
Subliminal Pazarlama Gerçekten Mantıklı mı?
Subliminal mesaj nedir sorusuna cevap arayanların çoğu, bu uygulamanın yararlı ya da mantıklı olup olmadığını da merak ediyor. Pazarlamanızı, tüketicilerin duygularına hitap ederek ve bilinçli zihinlerini etkilemeye yetecek kadar çekici hale getirdiğinizde, onları etkileyebilirsiniz.
Subliminal pazarlama ile tüketicilerin satın alma kararları üzerinde büyük bir etkiye sahip olmanız muhtemeldir. Bu da doğal olarak satışlarınızın artmasına destek olur.
Subliminal Mesaj Örnekleri
Ülkemizde ve dünyada birçok marka, uzun yıllardan bu yana subliminal mesaj çeşitleri ile tüketicileri etkilemeye devam ediyor. Bazı subliminal mesaj örnekleri:
Amazon
Küresel anlamda en popüler e-ticaret sitelerinden biri olan amazon, logosunda a harfinden z harfine bir ok kullanıyor. Bu ok, müşteri memnuniyeti ve hız konusuna vurgu yapıyor. Aynı zamanda a’dan z’ye anlamı içeriyor.
Carrefour
Fransız marketler zinciri Carrefour, ismini Fransızca yol kavşağı teriminden alıyor. Logoda bulunan oklar, bir yol kavşağını anımsatıyor. Ayrıca kırmızı, mavi ve beyaz renkler, Fransa bayrağını hatırlatıyor.
Continental
Lastik üretici firması Continental, logosunda iç içe geçen ilk iki harf ile dikkat çekiyor. Bu ayrıntı, araç lastiği görünümü sunuyor.
Toblerone
Çikolata markası Toblerone, İsviçre’nin BERN kentinde üretilmeye başlandı. Çikolatanın isminde BERN kelimesinin harfleri yer alır. Ayrıca ambalajın üzerinde bulunan dağ görseli, maskelenmiş bir ayı figürü içerir. Ayı figürü ise BERN’in armasında da vardır.