Reklam, insanlık tarihinin en eski yıllarından beri var olan bir pazarlama yöntemi olarak geçiyor. Ürün ya da hizmetlerin büyük kitlelere tanıtılmasına yarayan reklam çalışmaları çok farklı çeşitlerde olabiliyor. Reklamın iyisi kötüsü olmaz klişesi de geçmişten bugüne devam eden bir söz oluyor.
Reklam çalışmalarının genel amacı talep yaratma üzerine oluyor. Yani tüketicilere bir mal ya da hizmet tanıtarak yeni bir ihtiyaç yaratılıyor. Reklamı izleyen tüketiciler ise karşılaştıkları pazarlama stratejisi karşısında ister istemez etkileniyor. Eğer bahsettiğimiz bir profesyonel bir çalışma ise mutlak yeni müşteri getiriyor. Söz ettiğimiz bu reklam çalışmaları ise çeşitli iletişim araçları vesilesiyle gerçekleşiyor. Özellikle günümüzde dijital reklam çalışmaları ön planda olsa dahi halen televizyon ve basılı medya organları üzerinden de reklam yapılıyor. Hızla gelişen bu pazar ise her geçen gün bizlere farklı çalışmaları sunuyor.
Reklam Nasıl Ortaya Çıktı?
Reklamın ortaya çıkışı ise MÖ 3000’li yıllara kadar dayanıyor. Yazılı reklamın başlangıcı tam olarak bilinmese de İngiltere’de British Museum’da yazı örneği bulunuyor. Reklamcılığın kökeni ise Eski Yunan ve Roma’ya kadar dayanıyor. Bunun yanında Eski Babil, Mısır, Roma ve Yunan uygarlıklarından günümüze gelen reklamcılık tabletleri bulunuyor. Bu tabletlerde ise reklamcılık konusunda çeşitli bilgiler yer alıyor.
Çeşitli kayıtlara göre Babilli, Mısırlı ve Eski Yunanlı tüccarların kendi mallarını satmak için sokak tellallarını kullandıkları söyleniyor. Bunun yanında Roma ve Yunan şehirlerinde de meydan ve köşe başlarında reklam ilanları bulunuyordu. Buralarda çeşitli malların, sirklerin ve gladyatör yarışmalarının reklamları yapılıyordu. Orta Çağ’da ise yine aynı şekilde satılacak olan mallar için sokak tellalları kullanılıyordu.
Böylelikle satılacak ürünlerin tanıtımları yapılıyordu. 15. Yüzyılın sonlarına doğru ise İngiltere’de el ilanları yayılmaya başlamıştı. Daha önceleri sesli olarak başlayan reklam çalışmaları bu şekilde farklı çeşitlere ayrılmıştı. Reklamların iyice yaygınlaşmasıyla beraber marka ve amblemler de ortaya çıkmıştı. Esnaflar sattıkları ürünlerin kalitesini bu marka ve amblemlerle açıklıyordu. Daha sonraları ise markalı ürünler daha çok satılır hale gelmişti.
1612 yılından itibaren de gazete reklamcılığı gelişmeye başlamıştı. Gazete sayesinde çok daha başarılı çalışmalar yapılarak daha büyük kitlelere ulaşılmıştı. Gazeteden sonra ise radyo reklamları ön plana çıkmıştı. Radyodan sonra da televizyonun icadıyla televizyon reklamcılığı daha çok tercih edilir olmuştu. Şimdi ise televizyonun önüne geçmeye başlayan dijital reklamcılık gündemdedir diyebiliriz.
YAZI: Z Kuşağı Nedir? Markalardan Beklentileri Neler?
Reklam Ajansları Nasıl Ortaya Çıktı?
Reklam ve pazarlama çalışmalarının gelişmeye başlamasıyla birlikte kişilerin reklam yaptırabileceği reklam ajansı fikri ortaya çıkmıştı. 1588 yılında ilk reklam ajansı fikri ortaya atılarak ilk reklam ajansı 1812 yılında kurulmuştu. Fikrin ilk doğduğu 1588 yılında ise yazar Montague reklam ajansını fikrini günümüzdekine yakın şekilde açıklamıştı. Eğer bir kişinin incileri varsa ve bunu satmak istiyorsa başvuracağı bir büroya ihtiyacı vardır demişti. Böylece reklam ajansının temelleri atılarak ilerleyen dönemlerde daha da geliştirilmişti. Reklam çalışmaları da bu ajansların sayesinde gelişerek çok daha etkili ve ikna edici hale ulaşmıştı.
Günümüz Reklam Pazarı Ne Durumda?
Reklam pazarı günümüzde oldukça farklı kanallar üzerinden gelişmeye devam ediyor. İlk önce basılı medya organları üzerinden başlayan çalışmalar artık televizyon ve dijitalde de yapılıyor. Basılı medya organları olarak gazeteler, dergiler ve diğer ilan çeşitleri söylenebiliyor.
Bu organlar üzerinden hizmet ya da ürün reklamları yapılıyor. Yapılacak konser, festival, etkinlik, miting ve daha pek çok hizmet buralarda tanıtılıyor. Televizyon reklamcılığı da İnternetin ortaya çıkışına kadar çok aktif olsa da şu an dijital karşısında geride kalıyor. Televizyonda da yine aynı şekilde ürün ve hizmet reklamları yer alıyor. Genel olarak reklam filmi üzerinden gerçekleşen televizyon reklamcılığı başka çeşitlerde de bulunuyor. Sponsorluk, ürün yerleştirme, spot reklam ve bant reklam gibi reklam çalışmaları yer alıyor.
Dijital reklamcılık ise günümüzde çok daha popülerdir diyebiliriz. İnternetin ortaya çıkması ve yükselişe geçmesiyle reklam pazarı buraya doğru kayıyor. Dijital reklam çeşitlerinden söz edecek olursak da çok daha fazla çeşit bulunuyor. Banner reklamlar, mobil reklamlar, video reklamlar, sosyal medya reklamları gibi çeşitleniyor. Özellikle sosyal medya platformları üzerinden gerçekleşen çalışmalar çok daha tercih ediliyor. Dünya genelinde büyük firmalar da sosyal medyaya önem veriyor.
Fotoğraf: unsplash
Dijital Reklamlar Neden Artışa Geçti?
Reklam pazarının dijitale doğru geçiş yapması özellikle Google ve Youtube gibi şirketlerin ortaya çıkmasıyla gerçekleşmişti. Hatta ilk banner reklamı da günümüzden 21 yıl önce yapılmıştı. Dijital reklam çalışmaları neden bu kadar yükselişte denilecek olursa da daha etkilidirler diyebiliriz. Bunun yanında daha pek çok avantaja sahip olan dijital reklamlar firma ve şirketler tarafından tercih ediliyor. Özellikle İnternet alışverişlerinin başlaması dijital reklamcılığı çok daha ön plana çıkarıyor. Giderek daha az tercih edilen televizyon medyası ise yerini dijitale bırakıyor.
Dijital reklamlar genel olarak sosyal medya platformlarının ortaya çıkmasıyla yükselişe geçti. İnsanların bu sosyal medya platformlarına yönelmesi ve yüksek ziyaretçi toplanması reklam çalışmalarına yön vermişti. İlk olarak Youtube ve Facebook ile yükselişe geçen dijital çalışmalar farklı platformlardan da ilerliyor. Şu an Instagram ve TikTok gibi sosyal medya platformları oldukça tercih ediliyor.
Büyük şirketler bu platformlar üzerinden sponsorlu içerik gibi reklam çalışmaları yürütüyor. Bunun yanında diğer canlı yayın ve video platformları da büyük etkiye sahip oluyor. Genel anlamda içeriğin ön planda olduğu platformlar dijital reklamlar için iyi bir zemin hazırlıyor. Televizyona göre çok daha az ücret ödenerek daha fazla kişiye ulaşılıyor. Dolayısıyla dünya genelinde de dijital reklam çalışmaları bu yüzden çok daha tercih ediliyor.
Yıllar Geçse de Unutulmayan Reklamlar
Unutulmaz reklamlar denildiğinde akla ilk gelen Apple 1984 Macintosh reklamı zamanında oldukça büyük etki yaratmıştı. Sadece bir defa yayınlanan reklam filmi Macintosh satışlarını ciddi şekilde arttırmıştı. Reklamdan sonra ülkede 200 binden fazla kişi mağazalara akın etmişti. İlk yüz günde ise 72 bin Macintosh satışı gerçekleşmişti.
Bunun yanında ilk Cola Turka reklamı da unutulmazlar arasında bulunuyor. 2003 yılında çekilen reklam yayınlandığı dönemde oldukça ses getirince serisinin çekilmesi istenmişti. Yayınlanan bu ilk reklamda ise ünlü oyuncu Chevy Chase oynamıştı.
Unutulmaz reklamlar arasında bulunan 2009 Old Spice reklamı filmi reklam çalışmalarına yeni bir soluk getirmişti. Erkek bakım ürünlerini tanıtan bu Old Spice tanıtım filminde tatlı bir mizah kurgusu işlenmişti. Özellikle reklamdaki mekân değişikliği reklamın ne kadar başarılı olduğunu gösteriyordu.
Son olarak unutulmaz reklamlar arasında olan BMW reklam kampanyası da çıktığı dönemde oldukça ses getirmişti. BMW sıradan bir reklam çalışması yerine ünlü yönetmenlere kısa filmler çektirmişti. 21. Yüzyıla damgasını vuran bu reklam kampanyası ise daha sonrasında internette yayınlanmıştı.
The Hire adlı seride toplanan kısa filmler ise bir reklamın ne kadar yaratıcı olabileceğini bizlere göstermişti. Bunun yanında yapılan bu çalışma internette yayınlayarak yapılan ilk çalışma olarak sektöre yeni bir bakış açısı katmıştı.